Ông Hoàng Bảy Bảo Hà: Sự Tích & Huyền Thoại Vị Thánh “Vay Lộc” Nổi Tiếng Nhất Cõi Tâm Linh

Trong Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tứ Phủ, hiếm có vị thánh nam nào lại được dân chúng, đặc biệt là giới kinh doanh, buôn bán, “nhớ mặt, gọi tên” nhiều như Ông Hoàng Bảy Bảo Hà. Ngài không chỉ là một vị thánh trong huyền tích, mà còn được coi là một “ngân hàng phúc lộc” vô hình, nơi người ta có thể “vay vốn”, “xin lộc” để làm ăn.

Vậy Quan Hoàng Bảy là ai? Sự tích về ngài như thế nào và đền chính thờ ngài ở đâu? Bài viết tổng hợp và đầy đủ nhất này sẽ giúp quý vị giải đáp mọi thắc mắc.

Đền thờ chính của ngài tại Bảo Hà (Lào Cai) quanh năm tấp nập, khói hương nghi ngút, minh chứng cho sự linh thiêng và vị thế đặc biệt của ngài trong đời sống tâm linh người Việt.

Quan Hoàng Bảy Là Ai?

Quan Hoàng Bảy (tên thật Nguyễn Hoàng Bảy) là một nhân vật lịch sử, được sắc phong Thần Vệ Quốc. Trong Tín ngưỡng Tứ Phủ, ngài là vị thánh hoàng thứ 7, con Vua Cha Bát Hải, nổi tiếng ngự tại Đền Bảo Hà (Lào Cai).

Quan Hoàng Bảy là một nhân vật có thật trong lịch sử Việt Nam. Trong Tín ngưỡng Thờ Mẫu, ông là một trong những vị thánh được nhắc đến nhiều nhất.

Trong Tứ phủ Thánh Hoàng, ngài đứng thứ bảy (sau Quan Hoàng Lục An Biên và trước Quan Hoàng Tám Bát Nùng). Ngài là một trong mười vị Quan Hoàng được nhân dân tôn kính phụng thờ, và hầu hết các đền điện phủ trong hệ thống thờ Mẫu đều có ban thờ Ngài.

Sự Tích và Huyền Tích Ông Hoàng Bảy Bảo Hà

Sự tích kể rằng ngài là tướng nhà Lê (Nguyễn Hoàng Bảy) được cử lên trấn thủ Quy Hóa (Lào Cai) thời Lê Cảnh Hưng (1740-1786). Ngài có công dẹp giặc, an dân, nhưng sau bị giặc sát hại. Thi thể ngài trôi về Bảo Hà thì dừng lại và hiển thánh, được sắc phong Thần Vệ Quốc.

Sự tích về Quan Hoàng Bảy Bảo Hà có nhiều dị bản, nhưng các tài liệu đáng tin cậy nhất đều kể lại như sau:

Ngài là con Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình, theo lệnh vua cha giáng hạ phàm trần, trở thành con trai thứ bảy của dòng họ Nguyễn vào cuối thời Lê.

Vào triều vua Lê Cảnh Hưng (1740-1786), vùng Bảo Hà và biên cương phía Bắc bị giặc Trung Quốc từ Vân Nam tràn sang cướp bóc, đốt phá. Triều đình đã cử viên tướng thứ bảy họ Nguyễn (chính là Quan Hoàng Bảy) lên trấn thủ vùng Quy Hóa.

• Công lao: Danh tướng họ Nguyễn đưa đội quân tiến dọc sông Thao đánh đuổi giặc, giải phóng Khảu Bàn và xây dựng Bảo Hà thành một căn cứ lớn. Ngài không chỉ dẹp giặc ngoại xâm mà còn có công thống nhất các thổ ti, tù trưởng, thổ hào địa phương thành một khối đoàn kết.
• Trấn ải & An dân: Tại đây, ngài tổ chức luyện tập binh sĩ, trấn giữ vùng biên ải. Cũng vì lý do trấn giữ cửa ngõ giao thương với phương Bắc, ngài còn được dân gian gọi là Ông Hoàng Bắc Quốc. Ngài chiêu dụ các thổ hào địa phương, đón người Dao, người Thổ, người Nùng lên khẩn điền lập ấp, ổn định cuộc sống cho nhân dân.
• Hiển Thánh: Trong một trận chiến không cân sức, Ông Bảy bị giặc bắt. Chúng tra khảo, hành hạ dã man nhưng ngài vẫn một lòng kiên trung, không đầu hàng. Cuối cùng, chúng sát hại ông và vứt thi thể xuống dòng sông Hồng.
• Sự linh thiêng: Kì lạ thay, di quan của ngài trôi dọc theo sông Hồng, đến phà Trái Hút (Bảo Hà, Lào Cai) thì dừng lại. Khi ngài bị sát hại, trời đất bỗng chuyển gió, mây vần vũ kết thành hình thần mã (ngựa). Từ thi thể ngài phát ra hào quang, phi lên thân ngựa, bay đến Bảo Hà thì dừng lại, trời bỗng quang đãng, mây ngũ sắc kết thành hình tứ linh chầu hội.

Sau khi hiển thánh, ngài được Vua Cha giao quyền trấn giữ đất Lào Cai. Các triều vua Minh Mạng, Thiệu Trị đã sắc tặng ngài danh hiệu “Trấn An Hiển Liệt” và các triều vua Nguyễn khác tôn ngài danh hiệu “Thần Vệ Quốc – Quan Hoàng Bảy Bảo Hà”.

Vị Thánh Của Giới Kinh Doanh và “Vay Vốn” Làm Ăn

Do đền ngài ở cửa ngõ giao thương Bảo Hà, ngài trở thành vị thánh bảo hộ giới kinh doanh. Tín ngưỡng “vay vốn” Ông Bảy (vay may mắn, cơ hội) và “trả lễ” khi thành công là một nét văn hóa tâm linh độc đáo, thể hiện chữ tín với Thánh Thần.

Điều làm nên sự nổi tiếng bậc nhất của Ông Hoàng Bảy chính là vai trò bảo hộ cho giới kinh doanh.

• Vị trí đắc địa: Đền Bảo Hà nằm ở cửa ngõ giao thương quan trọng. Từ xưa, các thương nhân qua đây đều vào đền ngài cầu nguyện cho chuyến đi “thuận buồm xuôi gió”.
• Tín ngưỡng “Vay vốn”: Dân gian có một tín ngưỡng đặc biệt là “vay vốn” hay “xin lộc” của ngài để làm ăn. Họ tin rằng, chỉ cần thành tâm, ngài sẽ “cho vay” sự may mắn, cơ hội, hợp đồng.
• “Trả lễ” cuối năm: Tương ứng với việc “vay”, thì phải có “trả”. Cứ mỗi dịp cuối năm, những người làm ăn phát đạt lại sắm sửa lễ vật long trọng quay về Đền Bảo Hà để “tạ lễ”, như một sự biết ơn và giữ chữ tín với thánh thần.

Cốt Cách Phong Lưu, Sành Điệu Khi Ngự Đồng

Ngài có cốt cách “phong lưu, sành điệu”. Khi ngự đồng, ngài mặc áo gấm lam/tím chàm, phong thái khoan thai. Đặc điểm nhận diện nổi bật nhất là ngài cầm tẩu thuốc, rít thuốc, phả khói, ung dung ban lộc.

Khác với nhiều vị thánh oai nghiêm, Ông Hoàng Bảy có một cốt cách rất đặc biệt: “phong lưu, tài hoa và sành điệu”.

• Trang phục: Khi ngự đồng, ngài thường mặc áo bào gấm màu lam hoặc tím chàm (màu áo của quan võ trấn ải, thêu rồng uốn thành hình chữ thọ), đầu đội khăn xếp có thắt lét lam, cài chiếc kim lệch màu ngọc thạch.
• Phong thái: Ngài về giá rất khoan thai, ung dung, vui vẻ.
• Đặc điểm nhận diện: Điểm đặc trưng nhất khi ngài ngự về là tay cầm tẩu thuốc. Ngài rít thuốc, phả khói, ung dung tự tại, vừa nghe con nhang đệ tử tấu thỉnh, vừa ban lộc. Ngài cũng có thể uống rượu, thưởng trà, ngâm thơ.

Lễ Dâng Ông Hoàng Bảy và Lễ Vật Trầm Hương

Lễ dâng ngài cần sự tinh tế, “biết ý”, thường gồm: rượu ngon, trà thơm, trầu cau, và đặc biệt là thuốc lá/thuốc lào. Lễ vật thanh quý nhất là Trầm Hương, vì hương Trầm xứng tầm với cốt cách “sành” của ngài và giúp thanh tẩy không gian, khuếch đại lời cầu nguyện.

Vì là vị thánh “sành” và “chịu chơi”, lễ vật dâng lên Ông Hoàng Bảy cũng cần sự tinh tế, thể hiện người dâng lễ “biết ý” ngài:

• Rượu ngon, chè thơm (trà).
• Trầu cau.
• Các loại thuốc lá, thuốc lào ngon để dâng lên tẩu thuốc của ngài.

Đặc biệt, Ông Hoàng Bảy là người thưởng thức cái đẹp, cái thơm. Những lễ vật như rượu, thuốc tuy đặc trưng nhưng vẫn là vật “trần tục”. Để thể hiện lòng thành kính cao nhất và dâng lên một vật phẩm xứng tầm với sự “sành” của ngài, thì Trầm Hương là lựa chọn hàng đầu.

Đền Thờ Quan Hoàng Bảy ở Đâu?

Đền chính thờ Quan Hoàng Bảy là Đền Bảo Hà, tọa lạc tại xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. Đền nằm ở chân đồi Cấm, bên bờ sông Hồng, gần bến phà Trái Hút. Đền được công nhận là di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia năm 1997.

Đền chính thờ Quan Hoàng Bảy là Đền Bảo Hà, được lập tại nơi năm xưa di hài của ông lưu lại.

Đền nằm ở chân đồi Cấm, bên bờ thượng lưu sông Hồng, tại bến phà Trái Hút, thuộc xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. Ngôi đền cách thành phố Lào Cai 60km và cách ga xe lửa Bảo Hà 900m.

Năm 1997, Đền Bảo Hà được chứng nhận là di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia. Phong cảnh nơi đây vô cùng thơ mộng, lưng tựa vào núi, đối diện với dòng sông Hồng, được cho là mang phong thái ung dung, đĩnh đạc của chính Quan Hoàng Bảy.

Tiệc, Hầu Giá và Sự Thật Về “Tiếng Oan” Ăn Chơi

Ngày tiệc chính (ngày giỗ) của Quan Hoàng Bảy là 17/7 Âm lịch (cập nhật năm 2025). Khi hầu giá, ngài thường mặc áo lam/tím, cầm tẩu thuốc và hèo chấm đồng. Việc dâng thuốc phiện hay xin số lô đề là sai trái, làm ô danh ngài.

1. Ngày Tiệc Quan Hoàng Bảy

Ngày tiệc chính của Quan Hoàng Bảy là ngày 17/7 Âm lịch (ngày giỗ của ngài). Vào ngày này và nhất là dịp tháng 7 Âm lịch, ở đền Bảo Hà luôn tấp nập du khách thập phương đến dâng hương để lễ Quan Hoàng Bảy Bảo Hà cầu tài cầu lộc.

2. Hầu giá Quan Hoàng Bảy

Quan Hoàng Bảy là vị thánh hoàng thường hay ngự về đồng nhất trong Thập vị Quan Hoàng, cũng bởi ngài được Mẫu giao chấm lính nhận đồng.

Khi ngự về, ngài mặc áo lam hoặc tím chàm, tấu hương, khai quang rồi cầm đôi hèo, cưỡi ngựa đi chấm đồng. Nếu ngài ném cây hèo vào người nào thì coi như ngài đã chấm đồng người đó. Lúc ngài giá ngự, thường dâng ngài ba tuần trà tàu, mời thuốc lá nghe văn, ban tài phát lộc cho thanh đồng đệ tử rồi xe giá hồi cung.

3. Sự Thật Về Tiếng Oan “Ăn Chơi”

Ngày nay, có nhiều người xin lô đề trong giá Ông Hoàng Bảy, thậm chí đến đền Bảo Hà cúng lễ để xin số đề, hay dâng cả thuốc phiện đèn bàn trong lễ ông. Điều này là hoàn toàn sai trái, làm ô danh ngài.

Thế nhân hãy thanh tỉnh nhớ lấy lời dặn của Ông trong bản văn:

Chữ cương thường treo cao giá ngọc
Chữ công dung tứ đức khuyên răn
…
Ai mất chữ Tâm thời tội phải mang
Lưới trời ở khắp bốn phương
Hại nhân nhân hại khôn đường thoát thân

Ngài là vị thánh “phong lưu” chứ không phải “trác táng”. Ngài ban lộc cho những người biết “ăn ở có nhân có đức, tu dưỡng bản thân”, chứ không phải ban lộc cho những kẻ lười biếng, cờ bạc.

Các Bản Văn Cổ Về Quan Hoàng Bảy

Các bản văn cổ về ngài đều mô tả huyền tích tại Bảo Hà (“Nhắn ai lên đất Bảo Hà”), cốt cách tài hoa, phong lưu (“Say thơ say phú say câu hát”), và các lễ vật dâng cúng (như “Cô Tư đốt đỉnh nhang trầm”).

Dưới đây là các bản văn hầu và văn phú cổ, thể hiện rõ nét huyền tích và cốt cách của ngài.

Bản văn Quan Hoàng Bảy

Gió nam thoảng đưa hương bay ngào ngạt
Bóng ác tà đã gác non tây
Trăng in mặt nước vơi đầy
Bảo Hà có tích xưa nay còn truyền
…
Nhắn ai lên đất Bảo Hà
Nếm mùi phong nguyệt ấy là thần tiên
Cõi Bắc địa còn truyền cổ tích
Quan Bảo Hà thực đích trung quân
…
Đem quân về Thất Khê phòng thủ
Đền Bảo Hà lạc thú huê viên
Mãn tuần chiếu hạc hồi thiên
Tấm thân thoát lánh nghiệp duyên cõi trần
…
Hoàng về trắc giáng điện toà
Hộ trì đệ tử vinh hoa thọ trường.

Bài văn phú về Quan Hàng Bảy

Trần ai tri kỷ
Khách tài tình hồ dễ mấy ai hay
Cõi nhân sinh ba vạn sáu ngàn ngày
Say cũng luỵ không say thời cũng tục
…
Con Vua Thượng Đế Đức Vua cha
Giáng tại sơn lâm trấn Bảo Hà
Diện mạo hồng hào tươi vẻ ngọc
Dung nghi tươi tốt khác nào hoa
…
Say thơ say phú say câu hát
Say nợ tang bồng tỉnh lại say
Say tình non nước câu kim cổ
Say với non sông chuyện tháng ngày
…
Nhắn ai lên đất Bảo Hà
Nếm mùi phong nguyệt đó là cảnh tiên

Văn Thập nhị tiên nàng hầu Quan Hoàng Bảy

Lệnh sai thập nhị tiên nàng
Cô nào việc ấy sửa sang ra hầu
Cô Cả pha nước trà tàu
Sơn lâm vừa ý gật đầu ban khen
Cô Đôi dâng bộ khay đèn
Xe ngà tẩu sứ móc tiêm nạm vàng
Cô Ba dâng hộp thuốc ngang
Thế là vừa ý ông Hoàng sơn lâm
Cô Tư đốt đỉnh nhang trầm
Ngọn đèn khêu tỏ tay cầm móc tiêm
…
Mười hai tố nữ đôi bên rõ ràng về trắc giáng bản đền
Khuông phù đệ tử thiên niên thọ trường

Tóm lại, Ông Hoàng Bảy Bảo Hà là vị thánh vô cùng gần gũi, là chỗ dựa tâm linh vững chắc cho giới doanh nhân và người buôn bán. Ngài là biểu tượng cho sự may mắn, tài lộc và sự “sòng phẳng” trong đức tin: “Có vay, có trả, tất sẽ thành công”.

Quý vị có muốn tìm hiểu các loại Nhang nụ Trầm hoặc Bột Trầm cao cấp, thanh sạch, phù hợp để dâng lễ Ông Hoàng Bảy cầu tài lộc không?