Ông Chín Thượng Ngàn: Vị Thanh Tra Oai Linh Giữa Chốn Sơn Lâm

Trong hệ thống Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tứ Phủ của người Việt, mỗi vị thánh, vị thần đều mang một huyền tích, một trọng trách riêng. Khi nhắc đến chốn sơn lâm, người ta thường nghĩ ngay đến Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn. Nhưng bên cạnh Mẫu, có một vị thánh Ông vô cùng oai linh, thường được dân gian tôn kính gọi là Ông Chín Thượng Ngàn – vị Thanh Tra Giám Sát của miền Nhạc Phủ.

Ông Chín Thượng Ngàn là ai?

Ông Chín Thượng Ngàn là một trong Mười vị Ông Hoàng (còn gọi là Ông Hoàng Chín Cờ Lệ), giữ vai trò Thanh Tra Giám Sát, thay mặt Mẫu Thượng Ngàn cai quản toàn bộ miền sơn cước (Nhạc Phủ).

Ông Chín Thượng Ngàn, hay còn được biết đến với danh xưng Ông Hoàng Chín Cờ Lệ, nhưng khi mang danh hiệu “Thượng Ngàn”, ngài được nhấn mạnh về vai trò tại miền sơn cước. Ngài là một trong Mười vị Ông Hoàng (Thập vị Hoàng) của Tứ Phủ, giáng thế để giúp dân, độ đời.

Theo huyền tích, ngài là vị thanh tra, thay mặt Mẫu Thượng Ngàn (Chúa Sơn Trang) để giám sát, cai quản toàn bộ rừng núi, đất đai và các loài sinh vật.

• Danh xưng “Thanh Tra”: Ngài không chỉ cai quản mà còn đi tuần du, xem xét, phân xử mọi việc ở chốn sơn lâm. Ngài bảo vệ những người dân lương thiện sinh sống dựa vào núi rừng (thợ sơn tràng, phu trầm, người hái thuốc…), đồng thời trừng phạt những kẻ tham lam, phá hoại thiên nhiên.
• Mối liên hệ với Sơn Trang: Ngài là vị quan lớn, đắc lực của Mẫu Thượng Ngàn. Nơi nào có Mẫu ngự, nơi đó có Ông Chín đi theo hầu cận, giám sát và thực thi quyền phép của Mẫu.

Người Bảo Hộ Của Lâm Sản và Trầm Hương

Với vai trò “giữ của” cho Mẫu Sơn Trang, Ông Chín Thượng Ngàn là người bảo hộ cho các phu trầm. Ngài ban phát tài lộc “sơn lâm”, đặc biệt là Trầm Hương, cho những ai thành tâm và tôn kính thiên nhiên.

Đối với những người đi rừng, đặc biệt là các “phu trầm”, Ông Chín Thượng Ngàn có một vị trí vô cùng đặc biệt.

Rừng núi (Thượng Ngàn) là nơi chứa đựng vô vàn “lâm thổ sản”, nhưng quý giá và linh thiêng bậc nhất chính là Trầm Hương. Trầm được coi là linh khí của trời đất của núi rừng hun đúc qua hàng trăm năm. Việc tìm thấy Trầm không chỉ dựa vào kinh nghiệm mà còn cần “duyên” và sự cho phép của các vị thần linh cai quản.

Ông Chín, với vai trò là người bảo hộ chốn sơn lâm, chính là người “giữ của” cho Mẫu.

• Người ta tin rằng, muốn vào rừng tìm Trầm được bình an, tránh thú dữ, ma thiêng nước độc, và có cơ may tìm được lộc quý của rừng, phải thành tâm cầu xin Ông Chín Thượng Ngàn và Mẫu Sơn Trang.
• Ngài là vị thần ban phát tài lộc “sơn lâm” – thứ tài lộc chính đáng, đến từ sự vất vả và sự tôn kính với thiên nhiên.

Ông Chín Trong Nghi Lễ Hầu Đồng

Khi ngự đồng, Ông Chín mặc áo bào xanh (màu núi rừng), toát lên phong thái oai nghiêm. Ngài múa cờ, quạt, hoặc đuốc tượng trưng cho việc đi tuần du, xua tan tà khí và ban phát lộc (tiền, thuốc, rượu) cho các con nhang.

Trong các giá hầu đồng, giá Ông Chín Thượng Ngàn (hoặc Ông Hoàng Chín) là một trong những giá đồng được mong đợi. Khi ngự về, Ông thường mặc áo bào màu xanh lá cây hoặc màu chàm (màu của núi rừng), đầu đội khăn xếp, chân đi hài.

• Phong thái: Ngài ngự về với phong thái oai nghiêm, lẫm liệt nhưng cũng rất khoan thai, từ tốn của một vị quan thanh tra.
• Điệu múa: Các điệu múa của ngài thường dứt khoát, mạnh mẽ, có thể cầm cờ lệnh, quạt, hoặc ngọn đuốc, tượng trưng cho việc đi tuần du, soi xét, xua tan tà khí.
• Ban lộc: Ông Chín khi ngự đồng thường ban phát lộc lá (tiền tài), thuốc lá, hoặc rượu. Ngài lắng nghe các lời thỉnh cầu về sức khỏe, công việc làm ăn (đặc biệt là những nghề liên quan đến đất đai, rừng núi) và ban phúc lành cho các con nhang đệ tử.

Ý Nghĩa Tinh Thần

Việc thờ phụng Ông Chín Thượng Ngàn mang ý nghĩa triết lý về sự tôn trọng thiên nhiên. Đó là lời nhắc nhở con người phải sống thuận theo tự nhiên, biết ơn núi rừng, thì sẽ được che chở và ban cho tài lộc bền vững.

Việc thờ phụng Ông Chín Thượng Ngàn không chỉ là một biểu hiện của tín ngưỡng Tứ Phủ, mà còn mang ý nghĩa triết lý sâu sắc về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Đó là lời nhắc nhở con người phải biết tôn trọng rừng núi, khai thác tài nguyên một cách hợp lý và phải sống có đạo đức. Khi con người biết “thuận theo” tự nhiên, biết kính sợ và biết ơn Mẹ Thiên Nhiên (mà đại diện là Mẫu Thượng Ngàn và Ông Chín), thì sẽ được che chở, ban cho sức khỏe và tài lộc bền vững.

Ông Chín Thượng Ngàn, vì thế, không chỉ là một vị thánh trong đền thờ, mà còn là biểu tượng cho sự công minh, oai linh của núi rừng, mãi mãi hiện diện trong đời sống tâm linh của người Việt.

Quý vị có muốn tìm hiểu thêm về các loại Trầm Hương quý hiếm hoặc cách sử dụng Trầm Hương trong các nghi lễ tâm linh không?