Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn: Thần Tích, Đền Đông Cuông và Văn Khấn Chi Tiết 2025

Trong tín ngưỡng thờ Mẫu Việt Nam, nếu Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên uy nghi nơi Thiên Phủ, thì Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn (Chầu Bà Đệ Nhị) lại là vị Thánh Chầu nức tiếng anh linh nơi rừng xanh núi đỏ (Nhạc Phủ). Bà nổi tiếng là người tài sắc vẹn toàn, cai quản sơn lâm và thường xuyên giáng trần ban lộc cho trăm họ.

Bài viết dưới đây Khương Trầm Hương sẽ tổng hợp những thông tin chi tiết nhất về thần tích, đền thờ chính tại Đông Cuông và nghi thức sắm lễ, văn khấn Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn chuẩn phong thủy 2025.

Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn là ai?

Chầu Đệ Nhị (Chầu Mường) là vị Thánh đứng thứ hai trong Tứ Phủ Chầu Bà, danh hiệu Ngôi Kiều Công Chúa. Bà mặc áo xanh (Nhạc Phủ), có nhiệm vụ cai quản 81 cửa rừng, tra sổ sách và ban lộc sơn lâm.

Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn (thường gọi là Chầu Đệ Nhị, Chầu Mường) đứng thứ hai trong hàng Tứ Phủ Chầu Bà, xếp ngay sau Chầu Đệ Nhất và trước Chầu Đệ Tam Thoải Cung.

• ✔ Danh hiệu: Ngôi Kiều Công Chúa, Đại Hoàng Công Chúa.
• ✔ Màu sắc đại diện: Màu Xanh (đặc trưng của Nhạc Phủ/Thượng Ngàn).
• ✔ Nhiệm vụ: Bà là vị Chầu khâm sai, thay mặt Mẫu Thượng Ngàn cai quản khắp 81 cửa rừng, các hang động và miền sơn cước. Bà có quyền hành tra sổ sách, cấp lương thực và ban tài phát lộc sơn lâm cho chúng sinh.

Khác với Chầu Đệ Nhất ít khi ngự đồng, Chầu Đệ Nhị là vị Thánh hay ngự về đồng nhất. Khi ngự, bà thường múa mồi rất đẹp, tính cách vui tươi, nhanh nhẹn nhưng cũng rất đỗi uy nghi.

Thần tích về Chầu Đệ Nhị hiển thánh

Tương truyền bà là con gái dòng dõi Vua Hùng hoặc tù trưởng Cao Sơn, có công dạy dân trồng trọt và chữa bệnh. Sau khi hóa, bà hiển linh tại Đền Đông Cuông (Yên Bái) và trở thành vị Chầu Bà tối tú hầu cận Mẫu.

Có nhiều bản thần tích về xuất thân của Chầu Đệ Nhị, nhưng phổ biến nhất là câu chuyện gắn liền với vùng đất Đông Cuông (Yên Bái). Tương truyền, bà vốn là con gái của dòng dõi Vua Hùng (hoặc theo một số dị bản là con gái của gia đình tù trưởng ở vùng Cao Sơn). Bà là người có công lớn trong việc dạy dân chúng trồng trọt, làm nương rẫy, hái thuốc chữa bệnh và thuần phục thú dữ.

Sau khi hóa, bà hiển thánh và trở thành vị Chầu Bà tối tú, thường hiển linh tại đền Đông Cuông để phù hộ cho dân lành, bảo vệ bờ cõi biên cương. Bà là cánh tay đắc lực hầu cận bên cạnh Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn và thường cùng hiển linh với các vị thánh miền rừng khác như Chầu Lục Cung Nương hay Ông Hoàng Bảy.

Đền thờ Chầu Đệ Nhị ở đâu?

Đền thờ chính (Tổ đình) là Đền Đông Cuông (Văn Yên, Yên Bái). Ngoài ra, bà còn được thờ trang trọng tại Đền Công Đồng Bắc Lệ (Lạng Sơn).

Vì cai quản miền Nhạc Phủ, đền thờ Chầu Đệ Nhị thường xuất hiện ở các vùng núi non linh thiêng. Trong đó, nổi tiếng và linh ứng bậc nhất là:

Đặc điểm khi Chầu Đệ Nhị ngự đồng

Trong các vấn hầu, giá Chầu Đệ Nhị là một trong những giá hầu đẹp mắt và được mong chờ nhất.

• Trang phục: Khi ngự về, Chầu mặc áo màu xanh (xanh lá cây hoặc xanh thiên thanh), chít khăn củ ấu (hoặc khăn buồm), thắt đai xanh, bên hông có xà tích bạc, dao quai.
• Vũ đạo: Chầu Đệ Nhị nổi tiếng với điệu Múa Mồi (múa với bó đuốc/nến trên tay). Động tác múa của bà uyển chuyển, nhanh nhẹn, mô phỏng động tác soi đường, rẽ lối đi rừng, ban phát lộc tài.
• Phong thái: Bà là người cai quản sổ sách miền rừng nên rất tháo vát, dứt khoát. Khi ngự vui, bà thường ban lộc trầu cau, hoa quả cho con nhang đệ tử.

Hướng dẫn sắm lễ Chầu Đệ Nhị đầy đủ

Nên chọn lễ vật màu Xanh chủ đạo. Lễ mặn gồm xôi ngũ sắc/xôi xanh, gà luộc, đặc sản núi rừng (măng, miến). Lễ ngọt dùng quả xanh, oản xanh. Dâng thêm trang sức, lược gương và hương trầm thơm.

Khi đi lễ Chầu Đệ Nhị hoặc dâng lễ vào tiệc hầu, gia chủ nên lưu ý chọn màu Xanh làm chủ đạo (còn gọi là dâng lễ mặn, lễ chay đều được). Việc chuẩn bị mâm cúng đầy đủ thể hiện lòng thành tâm của con nhang đệ tử.

Chi tiết lễ vật dâng Chầu:

• 1. Lễ mặn: Xôi ngũ sắc (hoặc xôi xanh), thịt lợn quay, gà luộc. Đặc biệt, bà là chúa bói dòng sơn trang nên có thể dâng thêm các đặc sản rừng núi (măng, miến, mộc nhĩ).
• 2. Lễ ngọt: Hoa quả tươi (ưu tiên quả xanh), oản xanh, bánh kẹo.
• 3. Vật phẩm: Hài xanh, nón xanh, trang sức, lược gương (để bà chải chuốt dung nhan).
• 4. Hương hoa: Hoa cúc, hoa hồng hoặc hoa lan và nhang trầm.

Mẹo nhỏ: Vì Chầu Đệ Nhị cai quản vùng núi rừng linh thiêng, nên khi dâng lễ, gia chủ nên sử dụng trầm miếng tự nhiên hoặc nhang trầm hương cao cấp để xông, giúp thanh lọc không khí và tạo cầu nối tâm linh tốt nhất. Bạn có thể tìm hiểu thêm về tác dụng của việc xông trầm trong thờ cúng để áp dụng cho đúng.

Văn khấn Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn (Chuẩn nhất)

Bài văn khấn cần xưng danh rõ ràng, kêu cầu Chầu Bà giáng trần, ban tài tiếp lộc, buôn may bán đắt và đi đường bình an.

Dưới đây là bài văn khấn nôm thường dùng để kêu cầu tài lộc, sức khỏe tại cửa Chầu. Để việc cúng lễ được trọn vẹn, bạn nên tham khảo thêm các bài văn khấn Tứ Phủ khác cho các giá hầu liên quan.

Lời Kết

Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn là vị Thánh mẫu mực đại diện cho vẻ đẹp và sức mạnh của thiên nhiên núi rừng Việt Nam. Việc thành tâm bái yết Chầu không chỉ là nét đẹp văn hóa tâm linh mà còn là nơi gửi gắm ước vọng về cuộc sống ấm no, mùa màng tươi tốt và tài lộc sinh sôi.

Để thể hiện lòng thành kính cao nhất khi dâng lễ Chầu Bà, quý gia chủ hãy lựa chọn các sản phẩm hương sạch. Tại Khương Trầm Hương, chúng tôi cung cấp các loại nhang trầm hương và vòng trầm hương mệnh Mộc (màu xanh) rất phù hợp để làm vật phẩm dâng cúng hoặc hộ thân khi đi lễ.