0934.19.6789
Trong hệ thống Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tứ Phủ, Mười vị Ông Hoàng (Thập vị Hoàng) là những vị thánh nam, thường là con của Vua Cha Bát Hải, giáng trần để giúp dân, độ đời. Mỗi vị Ông Hoàng lại có một huyền tích, một trọng trách và cai quản một vùng đất riêng.
Khi nhắc đến danh xưng “Ông Hoàng Chín Cờn Môn”, có một điểm quan trọng cần được làm rõ. Trong dân gian, vị Ông Hoàng nổi tiếng và gắn liền với Cửa Cờn (Cờn Môn) tại Nghệ An chính là Ông Hoàng Mười. Vị Ông Hoàng Chín (phân biệt với Ông Chín Thượng Ngàn) lại có đền thờ chính và nổi tiếng nhất tại Đền Cờ Lệ (Hà Trung, Thanh Hóa).
Sự nhầm lẫn hoặc kết hợp “Ông Hoàng Chín” và “Cờn Môn” có thể xuất phát từ việc hai ông là hai vị Thánh Hoàng nổi tiếng bậc nhất, cai quản hai vùng đất (Thanh Hóa – Nghệ An) liền kề nhau. Bài viết này sẽ tập trung vào huyền tích và sự oai linh của Ông Hoàng Chín (Cờ Lệ), vị thánh hoàng tài hoa, đào điêu nức tiếng trong cõi Tứ Phủ.
Thân Thế Của Ông Hoàng Chín (Cờ Lệ)
Ông Hoàng Chín (Cờ Lệ) là vị thánh hoàng thứ 9, con Vua Cha Bát Hải, nổi tiếng tài hoa, văn võ song toàn. Ngài giáng trần tại Thanh Hóa và có đền thờ chính tại Đền Cờ Lệ (Hà Trung, Thanh Hóa).
Ông Hoàng Chín, hay còn gọi là Ông Chín Cờ Lệ, là vị thánh hoàng thứ chín trong Thập Vị Ông Hoàng. Tương truyền, ngài là con trai thứ chín của Vua Cha Bát Hải Động Đình. Ngài nổi tiếng là vị hoàng tử thông minh, hiếu học, văn võ song toàn nhưng lại say mê thú vui tao nhã: cờ, đàn, thơ, rượu.
- Giáng trần: Theo một huyền tích, ngài giáng trần vào đất Thanh Hóa, là một vị quan trẻ tuổi, giàu có, nổi tiếng hào hoa, phong nhã, nhưng cũng rất mực yêu thương dân chúng.
- Đền thờ chính: Đền thờ chính của ngài là Đền Cờ Lệ, thuộc xã Hà Ngọc, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. Đây là nơi ngài thường hiển linh và ban phát ơn phúc.
Vị Thánh Hoàng Tài Hoa và Phong Nhã
Ông Hoàng Chín mang cốt cách của một nghệ sĩ, lãng tử. Khi ngự đồng, ngài thường vui vẻ, gảy đàn, ngâm thơ, uống rượu. Ngài ban lộc về tài năng, kinh doanh, thi cử và đặc biệt là tình duyên.
Điểm đặc biệt nhất khiến Ông Hoàng Chín được các con nhang đệ tử yêu mến chính là phong thái của ngài. Khác với vẻ oai nghiêm, lẫm liệt của các vị thánh khác, Ông Hoàng Chín mang cốt cách của một nghệ sĩ, một lãng tử.
Khi ngự đồng (lên giá), ngài thường:
- Trang phục: Mặc áo gấm (thường là màu xanh) thêu rồng phượng, đầu đội khăn xếp, tay cầm quạt, phong thái khoan thai, lịch lãm.
- Hành động: Ngài về đồng thường vui vẻ, tươi cười. Ngài có thể gảy đàn, ngâm thơ, chơi cờ, uống rượu và thưởng trà. Ngài được coi là vị thánh “đào hoa” nhất trong Tứ Phủ, nhưng sự đào hoa đó là ở nét duyên, sự tinh tế và lịch thiệp.
- Ban lộc: Ông Hoàng Chín thường ban lộc về tài năng, thi cử, kinh doanh buôn bán (vì ngài giàu có, lịch lãm) và đặc biệt là tình duyên. Ai cầu duyên, cầu sự khéo léo trong giao tiếp thường được ngài ban cho.
Lễ Vật Dâng Cúng và Mối Liên Hệ Với Trầm Hương
Lễ dâng Ông Hoàng Chín cần sự tinh tế, thường gồm rượu ngon, trà thơm, trầu cau, hoa và nhạc cụ. Đặc biệt, Trầm Hương với hương thơm thanh quý là lễ vật không thể thiếu để thể hiện lòng thành kính.
Vì Ông Hoàng Chín là một vị thánh sành điệu, tao nhã, nên lễ vật dâng lên ngài cũng cần sự tinh tế. Người ta thường dâng những thứ ngài “yêu thích” khi tại thế:
- Rượu ngon, trà thơm.
- Trầu cau têm cánh phượng.
- Hoa tươi (đặc biệt là hoa có hương thơm).
- Các loại nhạc cụ (tượng trưng) như đàn, sáo.
Đặc biệt, trong không gian thờ tự và các giá hầu đồng, Trầm Hương là một lễ vật không thể thiếu.
Phân Biệt Ông Hoàng Chín và Ông Hoàng Mười
Sự khác biệt chính: Ông Hoàng Chín ngự ở Đền Cờ Lệ (Thanh Hóa), có phong thái tài hoa, lãng tử, ban lộc tình duyên, tài năng. Ông Hoàng Mười ngự ở Đền Cờn Môn (Nghệ An), phong thái oai nghiêm, ban lộc công danh, sự nghiệp.
Để làm rõ hơn, việc phân biệt hai vị thánh hoàng nổi tiếng này là rất quan trọng:
| Đặc Điểm | Ông Hoàng Chín (Cờ Lệ) | Ông Hoàng Mười (Cờn Môn) |
|---|---|---|
| Đền Chính | Đền Cờ Lệ (Thanh Hóa) | Đền Cờn Môn (Nghệ An) |
| Phong Thái | Tài hoa, lãng tử, nghệ sĩ, đào hoa, vui vẻ. | Oai nghiêm, chuẩn mực, “thanh liêm”, là một vị quan văn võ song toàn. |
| Trọng Trách | Thường ban lộc về tài năng, nghệ thuật, kinh doanh, tình duyên. | Thường ban lộc về công danh, sự nghiệp, bình an, sức khỏe. |
| Khi Ngự Đồng | Thường hát văn, gảy đàn, uống rượu, ngâm thơ. | Thường tuần du, xem xét, ban thưởng, phong thái nghiêm nghị hơn. |
Tóm lại, “Ông Hoàng Chín Cờn Môn” là một danh xưng dễ gây nhầm lẫn. Vị thánh ngự tại Cờn Môn là Ông Hoàng Mười, còn Ông Hoàng Chín ngự tại Cờ Lệ. Dù là ai, các ngài đều là những vị thánh linh thiêng, luôn che chở cho bách gia trăm họ có một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Quý vị có muốn tìm hiểu thêm về các lễ vật Trầm Hương đặc biệt để dâng cúng trong các dịp lễ, tiệc của Ông Hoàng Chín và Ông Hoàng Mười không?
